Zoals eerder gemeld was gisteren de hoorzitting over onze bezwaren tegen de Digitale Reclamevitrines. Zowel de Stichting Binnenstad030 als Bekende Binnenstatter (en lid van de Actiegroep Binnenstad030) Sjoerd de Boer hadden bezwaren ingediend.
Onderaan vind je onze Mondelinge Toelichtingen.
Er was ook wat media-aandacht, zo was Sjoerd op RTV Utrecht:
Er staat ook een stukje op de site: https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/1879609/
De NUK heeft er ook aandacht aan besteed:
https://denuk.nl/actiegroep-binnenstad-030-tegen-digitale-reclamevitrines/
En nog een kleine woordenwisseling tussen de Gemeente en “onze” Sjoerd de Boer: https://denuk.nl/reclamezuil-rel-tussen-gemeente-en-binnenstadbewoner/
En ook het AD was van de partij:
https://www.ad.nl/utrecht/hoorzitting-moet-uitsluitsel-geven-over-komst-digitale-reclamezuilen-in-utrechtse-binnenstad~a789fba0/
Mondelinge Toelichting van Stichting Binnenstad030
Voorzitter,
Ik ga mij onthouden van het herhalen van de argumenten van ons bezwaarschrift. Alleen aan het slot introduceer ik nog een productie waarvan ik u verzoek die als
aanvulling/correctie op het subsidiaire onderdeel aan het slot van Bezwaar 2 te
beschouwen. Vandaag zal ik u kort de kern van waar het om gaat voorhouden, los van de juridische handvatten die gebruikt worden om ons doel te bereiken.
De âRichtlijnen digitale en/of bewegende reclamevormenâ van de gemeente brengen in
artikel 2 de gedachte naar voren dat â[o]p plaatsen waar nu al analoge reclame is
toegestaan en de uitstraling, vorm en lichthinder niet wezenlijk afwijken .. digitale
reclame ook mogelijk [zal] zijnâ. De veronderstelling die aan deze zin ten grondslag ligt,
namelijk dat het denkbaar is dat digitale reclame qua âuitstraling vorm en lichthinderâ niet wezenlijk hoeft te verschillen van analoge reclame laat zien dat de opstellers van deze regeling weinig idee van de werkelijkheid hadden.
Digitale reclame is invasief. Deze reclamevorm is in staat veel meer de aandacht te
trekken. Verschietende kleuren, bewegende vormen, afwisselende helderheid, grote
lichtsterkte-verschillen; met allerlei middelen wordt gewerkt aan steeds verdergaande
impact van deze vorm van reclame op zijn omgeving. Het zijn aandachttrekkers van
jewelste en daarmee ook qua uitstraling vorm en hinder van een totaal andere orde dan
die van analoge reclame. De veelzijdige dynamiek van het elektronisch beeld wordt door
heel veel mensen als (zeer) hinderlijk ervaren.
En dat is nog niet alles. De privacy van bewoners en bezoekers kan op het spel komen te
staan. Cameraâs die langslopend publiek profileren en daarop afgestemde reclame laat
tonen; metingen van interesse om de effectiviteit van de reclame-uiting te beoordelen; Het bestaat allemaal al. En wie kan uitsluiten dat straks met gezichtsherkenning en andere middelen nog sterker inbreuk gemaakt wordt op de persoonlijke levenssfeer?
De weerstand tegen deze vorm van vercommercialisering van de openbare ruimte is
overal voelbaar. Het is duidelijk dat het openbaar bestuur de impact van digitale reclame volstrekt onderschat. De signalen zijn overduidelijk. In Amsterdam zijn (gelukkig tijdelijk) verleende vergunningen ingetrokken nadat er veel klachten zijn binnengekomen (zie bijlage). In Den Haag hebben ruim twintig organisaties van bewoners en ondernemers scherp geprotesteerd tegen de plaatsing van elektronische reclamezuilen in de binnenstad (zie bijlage).
En in Utrecht kan de gemeente, door bezwaren die wij hebben gemaakt, zich nog eens
goed herbezinnen op de vraag of elektronische reclamevormen in de binnenstad wel in het belang van die binnenstad is. Herbezinning dus op de vraag of zij zich wel voldoende de nadelige effecten van deze reclamevorm heeft gerealiseerd en:
- of de bewoners ermee gebaat zijn;
- of het winkelend publiek ermee gebaat is;
- of de winkeliers ermee gebaat zijn;
- of degenen die in de binnenstad werken ermee gebaat zijn;
- en misschien ook of de toerist ermee gebaat is
En het antwoord daarop is in al die gevallen een volmondig nee. Allemaal hebben ze er
last van, niemand is gebaat.
De getoonde reclame is hoogst zelden voor een product dat in de winkels eromheen te koop is. Misschien bij een van de ketenwinkels, maar dat is toch echt niet het belang van de gemiddelde winkelier die de gemeente graag in een gezonde binnenstad houdt.
- De winkelier met zijn prachtige etalage aan het Stadhuisplein ziet de flikkerende reclamezuil als een bederver van het zicht op zijn winkel, terwijl hij en zijn personeel last hebben van het geflikker en geschetter dat je altijd in volle zicht hebt of in je ooghoeken ziet.
- De uitbater van de terrassen op de Mariaplaats vindt dat geflikker hoogst irritant en bepaald niet bijdragen aan de gewenste beleving van het terrasbezoek.
- Een kantoorwerker moet zijn zicht afwenden om niet de hele dag afgeleid te worden door het geflikker.
- Bewoners zien bij lage lichtintensiteit buiten voortdurend variatie in sterkte en kleur van naar binnen schijnend licht. En er zijn er die dat ook in hun slaapkamer moeten dulden.
En dacht de gemeente nu echt dat een betrokkene, een bezoeker of een toerist Utrecht
âsmartâ gaat vinden omdat ze ergens achter op een reclamebord een interactieve kaart
vinden om hen de weg te wijzen? Dat is – met alle respect â een naĂŻeve gedachte. âSmartâ
dat is hun telefoon en die wijst de weg. Die interactieve kaart is niet meer dan een doekje
voor het bloeden dat moet maskeren dat er eigenlijk geen ander belang gediend wordt dan dat van inkomsten voor de stad. In ieder geval is dat geen belang dat qua gewicht ook maar enigszins in de buurt komt van het geschetste belang van de gebruikers en
bewoners van de binnenstad.
Ook in de bescherming van het belang van een gezonde en milieuvriendelijke stad en
dat van de bescherming van de monumentaliteit van de binnenstad en de door de wet
opgelegde bescherming van het stadsgezicht schiet deze beslissing tekort. Het plaatsen
van de sterk de aandacht vragende en sterk de openbare ruimte bepalende reclamezuilen, versterkt door wisselende beelden en variĂ«rende kleuren en lichtintensiteit doen â veel sterker dan andere vormen van reclame – afbreuk aan de kwaliteit van de openbare ruimte:
âą Die âschetterendeâ zuilen dragen niet bij aan het âbehoud, herstel en ontwikkelingâ
van de aan het stadsgezicht verbonden cultuurhistorische waarde. Dat kan je de
binnenstadsbewoner toch niet wijsmaken?
âą Die âschetterendeâ zuilen zijn evenmin te rijmen met datgene dat de Kadernota
kwaliteit van de openbare ruimte aan inhoudelijke kaders geeft voor verbetering van
de openbare ruimte. Dit is geen âgezonde en duurzame verstedelijkingâ. (p.4) Dit
sluit niet aan op beleid dat gericht is op âmeer aandacht voor de cultuurhistorische
kwaliteitenâ. Dit is beslist ook niet een vergroting van de kwaliteit van de openbare
ruimte die volgens de Kadernota noodzakelijk is voor de historische binnenstad als
beschermd stadsgezicht. (p.19) Dit doet afbreuk aan beleid gericht op âmeer rust en
samenhang in de inrichtingâ? (p.8).
âą Hoezo is hier maatwerk toegepast, zoals beleid zou moeten zijn? Twee voorbeelden:
- Hoe prachtig is de herinrichting van de Mariaplaats niet gerealiseerd. Vanuit het
station komend zien we in het eerste gedeelte een prachtig beeld van 19e
– en begin 20e -eeuwse gevels. Een ruim, strak en sober straatbeeld waar de auto
nog maar beperkt aanwezig mag zijn; wat oudere gevels aan de achterwand.
Een schetterende vitrine doet verschrikkelijke afbreuk aan wat de ene hand van
de gemeente hier tot stand heeft weten te brengen. Hetzelfde geldt het
prachtige stadspleingedeelte van de Mariaplaats. Waarom heeft er geen
hoorzitting van de Commissie welstand en monumenten plaats gehad? Is de
commissie BInG (Beheer- Inrichting- Gebruik) wel geraadpleegd?
- En dan de stadhuisbrug. Hoe kan je bedenken om dit iconische stadsgezicht te
vervuilen met een âschetterendeâ reclamevitrine?
Voor de etalage van het rijksmonumentale winkelgebouw, staat nu al een
elektronische vitrine dat beeld grondig te bederven. Dit had toch niet waar
mogen zijn? Dit heeft toch totaal geen allure?
Binnenstad030 ziet de aangevochten besluiten als een (hopelijk onbewuste) verwaarlozing van het belang van de binnenstad, zijn bewoners en gebruikers. Deze besluiten komen op dit moment over als een bevestiging dat de mooie woorden over een gezonde en milieuvriendelijke stad en vergroting van de kwaliteit van de historische binnenstad dooie letters zijn die niet in de praktijk worden gebracht.
Het voelt ook ethisch en moreel onjuist om in een geval als dit, waar geen enkel ander
belang dan geld is gediend en de leefbaarheid van de stad voor bewoners en gebruikers
duidelijk in het geding is, het geld vóór de mens en de stad te laten gaan.
Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Binnenstad030 vraagt B&W daarom:
- erken dat U (uw organisatie) de impact van elektronische reclamevitrines te licht
heeft genomen en laat zien dat U al die andere belangen van de binnenstad en hun
bewoners net zo serieus neemt als de partijen in het coalitieakkoord dat
afgesproken hebben of zoals dat in de Kadernota Kwaliteit Openbare ruimte tot
uitdrukking is gebracht;
- leg de voorstellen, opnieuw of alsnog, voor aan de Commissie welstand en
monumenten en de Commissie BInG en vraag of deze in het licht van nadere
inzichten en het middels de Kadernota kenbare nieuw beleid opnieuw een oordeel
willen geven over de plaatsing van reclamevitrines in de binnenstad, meer in het
algemeen maar in het bijzonder ook voor de elektronische; en
- heroverweegt U uw besluiten, doet ook recht aan de formele bezwaren en houdt de
binnenstad vrij van dit soort reclame.Ten slotte: in een bijgevoegde productie vindt U een opsomming van de voorschriften die ons inziens moeten worden gegeven als er desondanks op een of meer plaatsen elektronische vitrines mochten worden toegestaan. Wees niet naĂŻef, anticipeer op het onverwachte en ga van het voorzorgprincipe uit: leg duidelijk handhaafbare voorschriften op om zichtbederf, hinder en overlast te voorkomen en effectief te kunnen bestrijden als dat nodig mocht blijken.
Productie bij Mondelinge Toelichting elektronische reclamevitrines
In de overwegingen van alle verleende vergunningen is overwogen dat de aanvraag
voldoet âonder de volgende voorwaardenâ
1. âgrenswaarden voor maximale oppervlakteluminantie 55cd/m21â
2. âvrijwel statische beelden met een frequentie < of=0,17 Hzâ
3. âmogelijke reductie oppervlakteluminantie net [met?] een aanvullende compensatie
gedurende de nachtelijke uren (nader te bepalen)â
Vervolgens wordt de vergunning verleend âonder voorwaarden genoemd in de
voorschriftenâ, maar zijn voornoemde âvoorwaardenâ daarin NIET opgenomen. Wel daarin opgenomen zijn de volgende voorschriften:
1. âDe verlichting moet voldoen aan de richtlijnen van de digitale en/of bewegende
reclamevormen gemeente Utrecht.â
2. âVoorkeur geniet een constante lichtsterkte in relatie tot het omgevingslicht met
behulp van begrenzers.â
Ons inziens hadden de genoemde âvoorwaardenâ opgenomen moeten zijn onder de
voorschriften en hadden die voorschriften, gelet op de veelvoudige mogelijkheden die
elektronische reclame biedt, realistischer en vollediger als volgt moeten luiden (in rood is hierboven aangegeven welke delen van bovengenoemde âvoorwaardenâ en voorschriften zijn opgenomen in onderstaande suggestie) :
1. De digitale reclamevitrine moet voldoen aan de richtlijnen van de digitale en/of
bewegende reclamevormen gemeente Utrecht en aan de volgende eisen, voor
zover die niet al uit dit voorschrift voortvloeien:
- Â alleen getoond mogen worden statische beelden (zonder faden) met een
frequentie < of=0,17 Hz, waarbij het begrip statisch tevens omvat de eis van een constante helderheid en luminantie van het getoonde beeld en opvolgende beelden (behoudens aanpassing daarvan met het oog op het omgevingslicht en/of het uur van de dag) en de afwezigheid van kleur of kleurintensiteitswisseling binnen het getoonde beeld;
- de grenswaarden van de parameters voor een maximale âgevoelsmatige licht-
drukâ van de digitale vitrine bij helder weer bij de hoogste zonnestand en de parameters voor de werking van automatisch werkende begrenzers die de âlichtdrukâ aanpast aan het omgevingslicht, zodanig dat bij alle lichtomstandigheden een constante verhouding tot het omgevingslicht zal worden aangehouden zal door ons worden vastgesteld en voorgeschreven na advies van de deskundige aan wie het onderzoek bedoeld als hierna bedoeld zal worden opgedragen;
- vanaf 22:30 uur en tot 7:30 uur moet de grenswaarden van de daarvoor in aanmerking komende parameters zodanig worden gereduceerd dat omwonenden en andere vastgoedgebruikers gebruikers geen enkele hinder ondervinden daaronder begrepen een nulwaarde (uitschakeling), zulks na onderzoek als hierna bedoeld en nader door ons vast te stellen en voor te schrijven; alles zodanig dat de uitstraling, vorm en (licht)hinder niet wezenlijk zal verschillen van die van analoge reclamevitrines
2. De digitale reclamevitrine mag niet uitgerust zijn met apparatuur, elektronica en/of
software die de omgeving observeert of de getoonde reclame aanpast aan
veranderende omstandigheden (anders dan bovenbedoeld).
3. U bent verplicht voor uw rekening (i) advies te vragen naar de grenswaarden als
boven genoemd waarbij in dat advies rekening gehouden moet worden met de
(mogelijke) aanwezigheid van bewoning en kantoorgebruik (als het
bestemmingsplan dat toestaat) (ii) advies te vragen op welke wijze een parameterset kan worden samengesteld die voornoemde doelen dient en handhaafbaar is en (iii) onderzoek te laten uitvoeren naar de waarden van lichtemissie en lichtimmissie ter plaatse van feitelijke gebruikers en bewoners in een voldoende relevante cirkel rond de te plaatsen reclamevitrine en wel door concrete metingen ter plaatse. Voornoemde adviezen en onderzoek dient te worden uitgevoerd door, een door de gemeente goed te keuren, onafhankelijke en deskundige instantie. Als onafhankelijke instantie zal in ieder geval aangemerkt worden de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV). In andere gevallen zal ten genoege van de gemeente moeten worden aangetoond dat de
instantie onafhankelijk en onbevooroordeeld is. U zult uiterlijk binnen twee maanden na de datum waarop deze vergunning onherroepelijk is geworden, het rapport aan de gemeente aanbieden en op verzoek van belanghebbenden aan hen kosteloos ter beschikking stellen.
4. U zult bij speciale gelegenheden de digitale vitrines uitschakelen als dat gepast is
voor die gelegenheden, zoals in de nacht voor de nacht, op dagen van nationale
rouw en op de middag en avond van de dodenherdenking, een en ander in nader
overleg met de gemeente.
Mondelinge toelichting van Sjoerd de Boer
Voorzitter!
Dank voor de gelegenheid om naast schriftelijk, ook mondeling mijn bezwaren tegen de digitale reclameobstakels te kunnen uiten.
Bij de telefonische uitnodiging voor dit gesprek werd mij gevraagd of ik wel wist dat ik geen belanghebbende ben. Ik ben het daar natuurlijk niet mee eens. De openbare grond is niet alleen van de gemeente, maar zeker ook van zijn bewoners en als bewoner van Utrecht ben ik daarmee belanghebbende voor alles wat er met en op de openbare grond gebeurt.
En zijn legio punten waar ik op kan ingaan
Over bijvoorbeeld het feit dat de handhavers geen kennis en middelen hebben om de lichtvervuilende schreeuwreclames te controleren.
Of over de vele onderzoeken die aantonen dat bewegende reclame van negatieve invloed is op de verkeersveiligheid.
Of over het simpele feit dat zelfs de raad030 al opperde om ’s nachts de verlichting te dimmen.
Of over het feit dat er in de vergunning helemaal niets wordt gezegd over het type reclame dat zichtbaar mag zijn.
Of over het feit dat mijn WOB verzoek over de gemaakte afspraken tussen de gemeente en RBL werd afgedaan als ‘er zijn geen afspraken’.
Al deze punten staan al genoemd in mijn schriftelijke bezwaren.
Ik ga daarom deze hoorzitting in om een gevoel, een emotie – maar wel onderbouwd met onderzoeken.
Heel veel mensen hebben een adblocker voor hun internetverkeer, een spamfilter voor hun email en een NEE-NEE sticker op hun brievenbus. Hebben we dan zo’n hekel aan reclames? Nee. Waar we een hekel aan hebben is opdringerige niet te negeren reclame(1). Dat type reclame krijgt een grote vlucht met de digitale reclame schermen. En dat is natuurlijk ook niet vreemd. Met al die reclame om ons heen wordt het steeds moeilijker om de consument te bereiken.
Logischerwijs worden er dus nieuwe methodes ingezet en elke methode wordt meer en meer irritant gevonden(2).
Ik noem als voorbeeld de reclame-autootjes van Hudson Bay die tegenwoordig in het weekend door de binnenstad rijden of de zware overlast van opdringerige kranten- en goededoelen-verkopers op het Stationsplein en natuurlijk de reden waar we hier voor zijn; de digitale schreeuwobstakels.
Bewegende reclamebeelden doen afbreuk aan de leefbaarheid en verkeersveiligheid. In Amsterdam hebben ze dat door en daar worden de vergunningen voor alle 28 mupi’s (???) ingetrokken(3). Hoera voor Amsterdam en de Amsterdamse burger. Laat Utrecht daar van leren!
Laat die opzichtige reclame en bewegende beelden niet het straatbeeld verrommelen.
Laat ons monumentaal erfgoed geen verdienmodel worden voor reclames van grote bedrijven.
Niet alleen in Amsterdam hebben ze ondertussen door dat je met schreeuwende reclame geen vrienden maakt.
In Berlijn gaan ze nog een stap verder met de Berliner Werbefrei(4). Maar ook steden als Den Haag(5), Barcelona(6), Sao Paulo(7), GenĂšve(8) en Stockholm(8) hebben ondertussen buitenreclame aan banden gelegd. En het zijn echt niet alleen de grote steden. Zelfs organisaties als de UN zijn het er ondertussen al over een dat digitale buitenreclame meer een vloek is dan een zegen(10).
De Utrechtse politiek wil graag van Utrecht een wereldstad maken. Leer dan van de wereldsteden en laat de bezoekers van onze prachtige stad genieten van kunst en cultuur en niet walgen van reclame.
Ik heb gezegd.
(1) (2006) https://www.techdirt.com/articles/20061206/191821.shtml
(2) (2005) https://www.marketingfacts.nl/berichten/90_procent_vindt_tv_reclame_irritant
(2015) https://www.ad.nl/binnenland/irritante-reclame-hup-blokkeren-dat-spotje~a10a583e/
(3) (2019) https://www.nrc.nl/nieuws/2019/02/08/bezwaarmakers-krijgen-hun-zin-bewegende-reclame-verdwijnt-weer-a3653138
(4) (2018) https://www.aljazeera.com/indepth/features/living-infomercial-berliners-attempt-advertising-ban-180603111916137.html
(5) (2016) https://www.citylab.com/solutions/2016/02/barcelona-reduce-advertising-billboard-public-space/463359/
(6) http://www.worldwatch.org/node/5338
(7) (2018) https://www.denhaagcentraal.net/nieuws/nieuw-en-breed-protest-tegen-reclamezuilen/
(8) (2017) https://www.swissinfo.ch/eng/directdemocracy/geneva-z%C3%A9ro-pub-_how-geneva-could-join-anti-billboard-movement/43459942
(9) (2018) https://www.dailymail.co.uk/news/article-5840073/Stockholm-bans-sexist-degrading-adverts-public-spaces.html
(10) http://www.scenic.org/blog/204-united-nations-report-says-outdoor-advertising-a-cultural-threat
Volledige rapport: http://scenic.org/storage/PDFs/united%20nations%20report%20on%20commercial%20advertising%20and%20cultural%20rights.pdf
We laten het weten als er een uitspraak is gedaan.
Enige tijd geleden waren wij, en een hele hoop binnenstadsbewoners, binnenstadondernemers, binnenstadswerkers, belangengroepen, raadsleden, ambtenaren en mensen van buiten de binnenstad uitgenodigd voor de officiele aftrap van de 
Gisteren was het zover: we hebben op het Stadskantoor onze Visie voor de Binnenstad van Utrecht overhandigd aan wethouder Anke Klein.
Binnenstad 030 