Gezondheid en geluidshinder in de binnenstad

Onderstaande brief schreven wij onlangs aan de Wijkwethouder Binnenstad Eva Oosters en de gehele Gemeenteraad.

Zeer geachte leden van de Raad,

Ernstige geluidshinder schaadt de gezondheid. In veel delen van de binnenstad is er vaak geluidshinder. De Gemeente heeft de wettelijk plicht om de gezondheid van haar burgers te beschermen, maar doet dat niet.
Binnenstad030 vraagt de Raad om het College op te dragen zijn plicht te doen door

normen en maatregelen uit te vaardigen en uit te voeren waarmee geluidshinder tot aanvaardbare niveaus wordt beperkt, en
de relevante bestaande wetten en regels te handhaven

Op woensdag 18 januari organiseerde Binnenstad030 een politiek café over geluidshinder en gezondheid in de binnenstad. De grote opkomst van bewoners en de aanwezigheid van een tiental raadsfracties tonen het belang van dit onderwerp. De verhalen van aanwezigen over hun ziekmakende woon- en leefklimaat logen er niet om. Geluidshinder in de binnenstad veroorzaakt slapeloosheid en stress, met serieuze gevolgen voor de gezondheid.
Uit het feit dat de emoties soms hoog opliepen blijkt dat de mentale belastbaarheidsgrens van veel burgers is overschreden.

Uitslag enquête

Tijdens de avond werd de uitslag van onze enquête over de bescherming van de woonfunctie in de binnenstad gepresenteerd.
Twee derde van de 497 respondenten ervaren geluidshinder, waarvan de helft “erg veel” of “onverdraaglijk veel”. Maar 29% ondervindt
geen slaapverstoring door geluidshinder, tegen 20% “erg veel” of “zeer ernstige”. De helft van de respondenten meent dat geluidshinder de laatste jaren is toegenomen. De verhalen van de aanwezigen bij het politiek café bevestigen dit beeld.
De hele uitslag van de enquête vindt u hier: Resultaten enquête geluidshinder

Motie 38 uit 2018 nog steeds niet uitgevoerd

Geluidshinder in de binnenstad is geen nieuw probleem. Op 8 maart 2018 nam het College motie 38 over, waarin werd vastgesteld:
‘Dat overlast in de binnenstad een veelkoppig monster is, dat onder andere bestaat uit geluidsoverlast, zwerfvuil, drukte, bevoorradingsverkeer, wildplassen en stank’ en ‘Dat het noodzakelijk is deze overlast op verschillende fronten te bestrijden, bijvoorbeeld door intensivering van de handhaving, preventieve handhaving, een meldpunt dat 24/7 bereikbaar is, afspraken over bevoorradingsverkeer, afvalverwerking, inrichting van de openbare ruimte, facilitering van gesprek tussen ondernemers en omwonenden, en verstandige allocatie van horeca.’

Wij moeten constateren dat dit niet is gebeurd en dat er nu meer geluidshinder is dan in 2018.

Het College beloofde de Raad op 8 maart 2018 een plan om geïnventariseerde overlast aan te pakken.
In februari 2021 bood het College aan de Raad het rapport “Levendigheid en rust in de binnenstad’ aan. Dit is nog niet in de Raad besproken.
Het is een zonderling rapport omdat het geluidshinder niet behandelt, ofschoon het daarom werd geschreven. De hiervoor opgegeven reden is dat er geen regels en normen voor geluidshinder bestaan en er daarom niet tegen kan worden opgetreden. Deze opvatting is onjuist.

Gezondheid is een grondrecht

Gezondheid is een grondrecht (artikel 10, 11 en 22 Grondwet) en het politiek café toonde ons dat dit inzicht bij de Gemeente en in de Raad van Utrecht niet sterk leeft. De gemeente heeft de grondwettelijke plicht om de gezondheid van Utrechters “te bewaken, te beschermen en te bevorderen”. Bij iedere bestuurlijke beslissing moet het aspect gezondheid bewaakt worden. Er bestaat geen twijfel over dat geluidshinder en verstoorde nachtrust schadelijk zijn voor de gezondheid. Grondrechten gaan boven particuliere en maatschappelijke belangen. Een gemeente die een grondrecht daartegen afweegt, verzaakt haar plicht, en dat lijkt de Gemeente Utrecht stelselmatig te doen. Bij vergunningverlening, handhaving, gedoogbeleid, vestigingsbeleid enz. wordt het recht op gezondheid verwaarloosd.

Burgers dwingen het openbare bestuur steeds vaker via de rechter om hun rechten te beschermen. In dat verband zijn de uit art. 8 EVRM (Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens) voortvloeiende positieve verplichtingen van overheden van belang, evenals de uitspraak van het Hof dat er bij ernstige overschrijdingen van grenswaarden een rechtsplicht tot handhaving bestaat. Het EVRM is direct toepasbaar recht.
De Gemeente doet er wijs aan om juridificering van haar relatie met burgers te voorkomen door het recht op gezondheid effectief te gaan beschermen. Dat is geen zware opgave.

Ons voorstel: Handhaven en Zorgplicht nakomen

Binnenstad030 stelt voor dat de wet wordt gehandhaafd en gezondheid effectief beschermd wordt in gemeentelijke besluiten:

A. Handhaven
Tijdens het politiek café kwamen onder andere twee belangrijk vormen van schadelijke geluidhinder ter sprake die strafbaar zijn op grond van APV en strafrecht:

Geluidhinder van uitgaanspubliek op straat, vooral ’s nachts rond sluitingstijden door overtredingen als openbare dronkenschap en geluidshinder, die strafbaar zijn, maar worden toegelaten. Voor geluid binnen horecazaken bestaan er normen, maar is beschermt de handhaving de nachtrust van omwonenden niet effectief.
Bevoorrading. Langdurig draaiende koelmotoren, venstertijden negeren, de weg versperren en fout parkeren zijn niet toegestaan, maar worden wel toegelaten. Bovendien wordt bestaand beleid niet of niet effectief uitgevoerd, zoals “Stop en Drop” plekken.

De Gemeente kan aan deze twee acute en ernstige problemen een eind maken door haar plicht te doen en de wet en het APV te handhaven. Waarom de Gemeente de wet niet handhaaft, is voor burgers niet te begrijpen. De burgemeester zei onlangs in de Raad dat handhaving geen soelaas biedt voor de enorme overlast in de Nobelstraat. Waarom dat zo zou zijn maakte ze niet duidelijk. Ook zei ze dat er geen capaciteit voor is. De capaciteit van Handhaving is echter geen natuurverschijnsel waar het College aan is overgeleverd, maar een keuze. Datzelfde geldt voor inzet van de politie. Over de Nobelstraat zegt de burgemeester dat ze liever naar een structurele oplossing zoekt. Dat is een heel goed idee, maar een nog onbekende toekomstige oplossing ontslaat niet van de plicht om vandaag te doen wat vandaag moet gebeuren.

B. Zorgplicht nakomen
Bovenop de Grondwet, verplicht art. 8 EVRM de overheid om bescherming te bieden tegen overmatige geluidshinder binnenshuis. Daar komt nog bij dat art 2.2c Wet publieke gezondheid het College de verplichting oplegt om gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen te bewaken. Utrecht heeft daar echter geen toetsingskader voor en laat na om preventief voorschriften te ontwikkelen om burgers tegen schadelijke geluidshinder te beschermen.
Binnenstad030 stelt twee acties voor:

Ontwikkel op basis van wetenschappelijke inzichten over gezondheidsrisico’s van geluidshinder, akoestische criteria voor alle activiteiten in de stad die vergunningplichtig zijn (zoals evenementen en terrassen). Ontwikkel op basis daarvan standaard voorschriften voor geluidshinder, inclusief registratievoorschriften. En geef VTH de opdracht om deze bij vergunningverlening toe te passen, om in iedere vergunningverlening duidelijk te maken hoe ze zijn toegepast, en om naleving actief te handhaven.
Besteed in de volgende ‘Nota Actieplan geluid’ aandacht aan alle geluidsbronnen met ernstige gezondheidsrisico’s – niet alleen verkeer, spoor en industrie maar ook geluidsbronnen die bijv. de nachtrust of de huisvrede kunnen verstoren – en geef die voorrang bij beleidsmaatregelen.

Met vriendelijke groet,

Binnenstad030.

De Raad heeft zowel mondelinge als schriftelijke vragen gesteld.

Hieronder de video van het mondeling vragenuur van 26 januari 2023, waarbij Yvonne Hessels van Utrecht Solidair vragen stelde over handhaving bij de nachtelijke geluidsoverlast in de Nobelstraat en het antwoord van de burgemeester: